Bosnalı Sırpların Bağımsızlık Tehdidi Sonuç Vermez

Bosna Hersek'te önceki gün Cumhurbaşkanlığı görevini devralan Haris Silaydziç, Zaman'a verdiği özel mülakatta Türkiye'ye sıcak mesajlar gönderdi. İki ülke ilişkilerinin mükemmel olduğunu vurgulayan Boşnak lider, Başbakan Tayyip Erdoğan'ı 24-25 Mart'ta Saraybosna'ya beklediklerini belirtti.

Bosna-Hersek Cumhurbaşkanı Harris Silaydzic, Zaman'ın sorularını şöyle cevaplandırdı:

Celil Sağır: Cumhurbaşkanlığını devraldınız. Sizi bekleyen ne gibi sorunlar var?

Harris Silaydzic: Cumhurbaşkanı olarak Bosna- Hersek'in toprak bütünlüğünü ve egemenliğini devam ettirmek gerekiyor. Anayasa uyarınca hareket etmemiz ve her şeyin anayasamıza uygun olması gerekiyor. İkinci olarak uluslararası toplumla ikili ve çok taraflı ilişkilerin geliştirilmesi meselesi var. Bilhassa ekonomi açısından çok önemli. Çünkü Bosna-Hersek'in yatırıma ihtiyacı var. Dünyadaki bütün ülkeler ve bilhassa yakın ilişkide bulunduğumuz ülkelerle işbirliğine ihtiyacımız var. Savunma alanında da temel amacımız NATO'daki statümüzü geliştirmek.

Celil Sağır: Kosova'nın bağımzılığını ilan etmesinin ardından Bosna Sırp Cumhuriyeti parlamentosunda bağımsızlık referandumu tehdidi içeren bir karar alındı. Bu karar uygulamaya konulabilir mi?

Harris Silaydzic: Hayır. Hiçbir yasal zemini yok. Yasal değil. Böyle bir yasa yok. Yani yasal olarak imkânsız. Herkes referandum yapabilir; ama bunun yasal bir sonucu olmaz.

Celil Sağır: Bosna-Hersek, yakın bir zamanda Kosova'nın bağımsızlığını tanıyabilir mi? Böyle bir plan var mı?

Harris Silaydzic: Bosna'daki siyasi durum ve Sırp temsilcilerin buna karşı olması nedeniyle, yakın bir zamanda böyle bir şeyin gündemimizde olacağını sanmıyorum.

Celil Sağır: Herkes, Dayton Anlaşması'yla kurulan düzenin iyi çalışmadığını biliyor. Bu sistemin düzeltilmesi için şimdiye kadar ne gibi adımlar atıldı?

Harris Silaydzic: Evet Bosna-Hersek'in Dayton Anlaşması var; ama bu bir barış anlaşması. Tabii ki iyi işlemiyor. Çünkü yaşayabilir ve işleyen bir sistem için değil, barışı sağlamak için yapılan bir anlaşma. Bu nedenle bunu düzeltmek için çabalıyoruz. Ancak, bilhassa Dayton'ı nasıl değiştireceğimiz ve Bosna-Hersek'in nasıl bir geleceğe yürüyeceği konusunda anlaşamıyoruz. Örneğin ben, Bosna- Hersek'in bölgelerden oluşması gerektiğini düşünenlerdenim. Bilhassa, etnik değil ekonomik kriterlere göre oluşan bölgeler. Bu ikisi çok farklı. Biz bunun Bosna-Hersek için çok doğal, ekonomisi için daha iyi ve daha adil olacağını düşünüyoruz.

Celil Sağır: Bosna'daki reformların önündeki temel engeller neler? Sırplar istemediği sürece nasıl reform yapılabilir?

Harris Silaydzic: Reformlar, merkezî hükümetin daha güçlenmesi anlamına geliyor. Merkezî hükümet söz konusu olduğunda üçüncü taraf engel çıkarıyor. Çünkü merkezî hükümetin çok güçlü olmasını istemiyor. Sorun merkezî hükümetin güçlü olması değil, çok zayıf olması. Dolayısıyla sorumlulukları yerine getirecek ve beklentileri karşılayacak bir merkezî hükümete sahip olmamız gerekiyor. Bosna, içinde ve dışında merkezî bir hükümet. Sırplar merkezî hükümetin güçlenmesini istemiyor; çünkü onlar mevcudiyetlerinin, Bosna Hersek'teki temel şey olduğuna inanıyor.

Ben bu mevcudiyetin, soykırımla oluşturulduğuna inanıyorum. Bunun uzun süre kalıp kalmayacağı da yasal mesele. Ama mesele şu, şu an biz Bosna-Hersek'in gelecekte neye benzeyeceği konusunda bir anlaşmaya sahip değiliz.

Celil Sağır: Avrupa Birliği, polis reformunun tamamlanması halinde Bosna ile İstikrar ve Ortaklık Anlaşması'nı gelecek ay imzalayacağını açıkladı. Bu reformun nisana kadar gerçekleşeceğine inanıyor musunuz? Bu reform neden önemli?

Harris Silaydzic: Sanırım, o zamana kadar bunu gerçekleştirebiliriz. Umarım. Polis reformu tabii ki çok önemli ve bir şekilde şartlardan biri haline geldi. Bunu gerçekleştirmek zorundayız. Halen mecliste bu reformu gerçekleştirmemizi sağlayacak bazı yasalar üzerinde anlaşmaya çalışıyoruz.

Tabii ki burada anlaşamadığımız noktalar var. Sırp Cumhuriyeti'nin polis gücünü kabul etmiyorum. Çünkü Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi, bu polis gücünü Sırp cumhuriyeti ordusu ile birlikte soykırımdan sorumlu tutuyor.

Celil Sağır: Sırbistan, Bosna'daki süreçte yapıcı bir rol oynuyor mu?

Harris Silaydzic: Hayır. Hiçbir şekilde. Sırbistan, uluslararası hukuku ihlal ediyor. Ben bu meseleyi üçlü başkanlık konseyine taşımaya çalıştım; ama Sırp üye Mr. Nebojsa Radmanovic veto etti. Sırbistan'ı Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi'ne saygılı hale nasıl getirebileceğimize bakacağız. Bosna-Hersek'te savaş suçlularına destek şebekesi var. Kurumlar Ratko Mladiç ve Radovan Karadziç'e destek veren bu şebekeyi ortaya çıkarmak için çalışıyor.

Celil Sağır: Bosna'da reformlar sadece AB entegrasyon süreci sayesinde mi gerçekleşebilir?

Harris Silaydzic: Çoğu öyle. Çünkü reformların yapılması zaruri oluyor. Bu da Bosna için iyi bir şey. AB olmadan muhtemelen bunları yapamayız.

Celil Sağır: Uluslararası Yüsek Temsilci Ofisi, Bosna'da ne kadar daha kalacak? Ayrılması için nelerin yerine getirilmesi gerekiyor?

Harris Silaydzic: Dayton Anlaşması geçerli olduğu sürece Bosna'da kalmalılar. Çünkü ofis anlaşmanın bir parçası. Yaşadığımız son krizler, Uluslararası Yüksek Temsilcilik Ofisi'ne ihtiyacımız olduğunu gösteriyor. Bosna'da uluslararası varlığa ihtiyaç var.

Celil Sağır: Lahey'deki mahkeme tarafından savaş suçlusu olarak aranan Bosnalı Sırp liderler Radovan Karadziç ve Ratko Mladiç'in mahkemenin görev süresi dolmadan yakalanacağı konusunda iyimser misiniz?

Harris Silaydzic: Bugün Lahey'deki Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi'nin yeni Başsavcısı Serge Brammertz ile görüştüm. Elinden gelen her şeyi yapacağını söyledi. Ancak şimdiye kadar iyimser olamadım. Çünkü onlara kimsenin ulaşamayacağını söylüyorlar.

Celil Sağır: Bosna Hersek-Türkiye ilişkileri ne durumda?

İlişkiler gayet iyi. Mükemmel. Ekonomik ilişkilerimizde de gelişme var. Başbakan Tayyip Erdoğan'ı 24-25 Mart'ta Saraybosna'ya bekliyoruz.

Celil Sağır: İlişkilerde eksik olan boyut neresi?

Harris Silaydzic: Ekonomik ilişkiler daha iyi olabilir. Bosna-Hersek, yoğun bir dönemden geçiyor. Türkiye kadar yoğun ekonomik ilişkiye hazır olmayabilir.

Yabancılar gelip yatırım yapabiliyor. Yabancı yatırımlar için liberal bir mevzuatımız var. Ancak ekonomimiz yeni yeni hazır hale geliyor. Savaşın yerle bir ettiği bir ekonomi. Bu nedenle tam anlamıyla yoğun ilişkilere giremiyoruz.

Celil Sağır: Bosna Hersek Cumhurbaşkanı olarak Türkiye ve Türk halkına Zaman aracılığı ile ne mesaj vermek istersiniz?

Harris Silaydzic: Kültür ve tarih açısından çok sayıda ortak noktaya sahibiz. Türkiye'de kökenimize sahip milyonlarca insan yaşıyor. Bosna-Hersek artık bağımsız, açık ve demokratik bir devlet. Bu nedenle ilişkilerimiz daha da iyi olacak. Bu zaten oluyor, gelecekte daha da iyi olacağını umuyorum.

Türk okulları için emeği geçenlere şükranlarımı sunuyorum

Celil Sağır: İlişkilerin kültürel boyutuna baktığımızda önemli adımlar söz konusu. Bosna'da faaliyet gösteren Türk okulları var. Bunlar ilişkileri nasıl etkiliyor?

Harris Silaydzic: Bence çok güzel bir şey. Buna ihtiyacımız var. Çünkü, Bosna ile Türkiye'nin çok sayıda ortak noktası bulunuyor. Türkiye'de milyonlarca Bosna-Hersek kökenli insan yaşıyor. İlişkiler her geçen gün daha iyiye gidiyor. Tabii ki kültür alışverişine ihtiyacımız var. Bosna ile Türkiye arasında önemli bir trafik yaşanıyor. İnsanlar geliyor ve gidiyor. Diplomasi, siyaset, iş, kültür vs.

Celil Sağır: Türk müteşebbisleri açtığı Sema Eğitim Kurumları'nın Bosna'da bir üniversite kuracağı belirtiliyor. Bu da aynı çerçevede değerlendirilebilir mi?

Harris Silaydzic: İçinde bulunduğumuz durumdan dolayı Bosna-Hersek'in birinci önceliği eğitim olmalı. Eğitim konusundaki ilişkilerimiz iyi. Söz konusu üniversitenin buradaki beklentileri ve ihtiyaçları karşılayacağını umuyorum. Bu nedenle bunun çok iyi bir adım olacağını düşünüyorum. Bu konuda çok sayıda insanın çalıştığını ve para harcandığını biliyorum. Bu vesileyle, bu işte emeği geçen herkese şükranlarımızı ifade etmek istiyorum.

Tweet

Whatsapp