Cennet'te İmtihana Tâbi Tutulan Hz. Âdem'in Mahiyeti

Cennet'te imtihana tâbi tutulan, şahs-ı Âdem miydi, yoksa insanlığın manevî şahsiyetini temsil eden âdem miydi? Bu hususta kesin söz söylemekten hep kaçındım. Çünkü bu, bizim âlemimizi alâkadar eden bir hâdise değildir. Bir defa, Hz. Âdem'in konduğu cennet neredeydi? Gerçi Ehl-i Sünnet, el'an Cennet'in varlığında müttefiktir. Fakat bu Cennet, mü'minlerin Âhiret'te gideceği Cennet'in her bakımdan kendisi midir? Mü'minlerin Âhiret'te gideceği Cennet, tam manâsıyla inşâ edilmiş midir? Önce şu hususu arz edeyim ki, o, Allah'ın İlminde, İlm-i Ezelîsinde son haliyle de, sâbit bir ayn olarak vardır. Fakat, Âhiret'te alacağı şekil, daha çok mü'minlerin amellerine göre inşâ olunmaktadır.

Mü'minlerin buradaki salih âmelleri, tesbihleri, hamdleri, tekbirleri, dîn-i mübîn-i İslâm yolundaki hizmetleri, o Cennet'in yapı malzemesini teşkil edecektir. Üstad'ın namazın çekirdeği olarak tavsif buyurduğu, Sübhanellah, el-hamdü li'llâh, Allahü ekber, söylenmesinde çok büyük sevap olan ve hadiste mizanı dolduracağı ifade buyurulan, bilhassa sübhanellahi ve-bihamdihî sübhanellahi'l-azîm, mü'minlerin cennetini inşâ için Allah'ın kullandığı malzemelerdir. Üstad, burada bir el-hamdü li'llâh dersiniz, orada bir meyve-i Cennet yersiniz" buyuruyor. Demek ki, burada bir el-hamdü li'llâh demek, Cennet'te bir elma ağacının dikilmesine vesile olmaktadır. Fakat, bir âyet-i kerimede ifade buyurulduğu gibi, bu tür kelimât-ı tayyibeyi yükselten amel-i salihtir. Amel-i salih olmazsa onlar yükselmez; ağızdan çıkan birer söz olarak kalır.

Demek ki, Cennet çekirdek olarak varsa da, onun açılması, genişlemesi mü'minlerin dünyadaki salih amelleriyle olmaktadır. O bakımdan, Hz. Âdem'in başından geçen o hadise, berzahî bir hadise miydi; imtihana tâbî tutulan, Âdem'in berzahî vücudu ve mahiyeti miydi; bu konuda kesin bir söz söylemek zor...

"Kalû belâ" Vak'ası

– Bu açıklamanız, "Rabbin, Âdem oğullarının sırtından zürriyetlerini aldı ve kendilerini kendilerine şahit tutarak, 'Ben Sizin Rabbiniz değil miyim?' dedi, 'Evet' dediler âyetine de tam açıklık getiriyor.

O hadise de, berzahî bir hadise olmak ihtimali büyüktür. Bazı, ruhları çok gelişmiş, maneviyata ve başka âlemlere tam manâsıyla açılmış olan insanlar, o hâdiseyi ve Allah'ın Rubûbiyetini tasdiklerini hatırlayabilirler.

– Mahiyeti her ne olursa olsun, Cennet'te henüz acıkma, yorulma, yanma nedir bilmeyen bir insanın bu türden şeylerle ikaz buyurulmasını nasıl anlamak lâzım?

Hz. Âdem'e isimlerin öğretilmiş olması, buna açıklık getirebilir. İsimlerden kasıt herhalde onların müsemmalarıydı; eğer isimlerin ona öğretilmiş olması, onun, kendisine meleklerin üzerinde bir rüçhaniyet kazandıran mucizesi ise, bu takdirde onun, bizim gibi, hayat şartlarını öğrenmesi için doğduktan sonra üzerinden pek çok seneler geçmesi gerekmez. Biz, Üstad'ın da işaret buyurduğu hayat şartlarını doğumdan itibaren 10-15 yılda ancak öğreniriz. Ama Hz. Âdem, bir mucize olarak bunu hemen almıştır. Bir isim olarak açlığı, yorgunluğu, susuzluğu öğrenince, onların müsemmalarını, yani açlık nedir, yorgunluk nedir, susuzluk nedir, üşüme yanma nedir, bunları da öğrenmiştir."