Zamana gerçek değerini veren şey
Soru: Üç İhlâs-ı Şerif okunduğu zaman bir hatim sevabı alınıyor. Bu, Kur’ân-ı Kerim’in tamamını okumakla aynı mıdır? Aynı sevap söz konusu mudur? Bir saat tefekkürün bir sene ibadetten hayırlı olması[1] nasıl oluyor?
İhlâs-ı Şerif’in faziletine ve üç İhlâs okumanın bir hatim yapmaya denk geleceğine dair sahih rivayetler vardır.[2] Ama zannediyorum bu durum her okuyan için değil, okunması gerektiği şekilde okuyanlar içindir. Evet, insan samimiyetle üç İhlâs okuyunca bütün Kur’ân-ı Kerim’i okumuş kadar sevap kazanabilir. Bunun için de bazı şartlar söz konusudur. Her şeyden evvel, insanın Kur’ân’ı okuması, ahkâmına muttali olup, hayatını O’na göre tanzim etmesi çok önemlidir. Bununla beraber zaman olur ki, insan, Kur’ân okuma imkânı bulamaz. Bu durumda olan bir insan, ciddi bir inkisar içinde, “Ya Rabbi! Kur’ân’ı tamamen terk etmemek için hiç olmazsa üç İhlâs okuyayım.” der. İşte böyle bir aşk u şevk ve onun tamamını okuyamamanın kırıklığı içinde İhlâs Sûre-i Celîlesini üç defa okuyan bir insan, Allahu a’lem, Kur’ân-ı Kerim’in tamamını okumuş gibi sevap alır. Yoksa bu, bir tarafta insanlar Kur’ân’ı harıl harıl hatmederken, bir insanın üç İhlâs okuyarak hatim sevabı kazanması mânâsına gelmez.
İnsan bazen öyle bir İhlâs okur ki, hakikaten üç değil, ihlâsla okunan bir İhlâs bile –Allah (celle celâluhu) bilir– baştan sona Kur’ân’ı okumaktan alınacak sevaba denk sevap kazandırır. Aslında, Kur’ân-ı Kerim ve hadis-i şerifler de bizi böyle okumaya teşvik eder. Kur’ân bize doğrudan doğruya Allâmü’l-guyûb olan Hazreti Allah’tan geldiğine göre biz de, Kur’ân’ı Allah’ın ve Resûl-i Ekrem’in (sallallâhu aleyhi ve sellem) huzurunda okuyor gibi okumalıyız. Cibril’den alıp O’na yeniden okuyor, mukabele ediyor gibi bir neşve içinde okunan İhlâs-ı Şerif bize bir hatim sevabı kazandırabilir. Bu itibarla da her üç İhlâs okuyan insan o sevabı kazanamaz.
Evet, üç İhlâs’la hatim sevabı kazanmak için; gönlün bütün olması, için ihlâsla dolması ve Kur’ân’ın mübarek kelimelerini okurken onun hakikatinin düşünülmesi ve böylece Allah’la beraber olma ânını yani maiyyeti yakalamak gerekmektedir. Böyle okuyandır ki, o kurb-u huzurda hüsnükabul görecektir. İşte bu şekilde okunan üç İhlâs-ı Şerif’tir ki, insana bütün Kur’ân-ı Kerim’i okumuş gibi sevap kazandırır. Öyle ise mü’min, devamlı Kur’ân’ı böyle okumaya dikkat etmelidir. Çünkü o böyle bir ufku bir kere yakalarsa, bir hatim değil bin hatim etmiş gibi sevap kazanır. Bu husus, sevapta böyle olduğu gibi günahlarda da böyledir. Öyle günah vardır ki, kendisi bizatihi küfür olmamakla beraber insanı küfre götürür. Cenab-ı Hak böyle günahlara girmeden bizi muhafaza buyursun!
Ayrıca bir saat tefekkürün bir sene ibadetten hayırlı olduğu soruluyor ki, bunu da aynı mülâhazaya hamledebiliriz. Tefekkür, mârifet-i ilâhiye adına, geçmiş bilgilerle şu anda müşâhede edilenlerin bir araya getirilmesinden hâsıl olan sistemli düşünme demektir. Bunu şöyle de anlayabiliriz: İnsanın, Allah (celle celâluhu) adına bir ön malumatı ve mârifeti vardır. Mü’minin bunlarla tefekkür etmesi neticesinde kalbinde yeni yeni mârifet hüzmeleri belirir. Beyin hem içe hem de dışa doğru faal hâle gelir. Bu şekilde, mârifet artar ve bir saat tefekkür, belki de bin sene ibadet seviyesine ulaşır. Nitekim İmam Rabbânî bu noktaya dikkat çekerek, “Bir ân-ı seyyâle vücûd-i enver, binlerce sene vücûd-i ebtere müreccahtır.” buyurur. Evet, O’nun mârifeti ile dolu olarak aydınlık içinde bir dakika yaşamak, binlerce sene kupkuru ve yoz bir hayat yaşamaktan hayırlıdır. İşte o bin sene hayırsız hayatta namaz kılınsa dahi, içinde mârifet-i ilâhiye adına tefekkür olan bir saat ondan çok hayırlı sayılır.
Zarfın değeri içindeki mazruftan kaynaklanır; zamana değerini veren şey de, onun içinde yapılanlardır. Bundan dolayı bazı hadislerde, ağır ve mühim şartlar altında, mesela cephede bir gün nöbet tutmanın bir sene ibadete mukabil olduğu belirtilmektedir.[3] Bazen öyle şartlar olur ki, hakikaten o şartlar altında bir saat nöbet, bir milleti kurtarabilir. İşte o bir milleti kurtarma işi içinde bulunan bir saat, bin sene ibadetten hayırlıdır. Bu ve benzeri meseleleri kendi felsefeleri içinde anlamak lazımdır. Yoksa meseleyi özsüz ve kemmiyet plânında ele alıp değerlendirdiğimizde bir kısım çelişkilere takılmak kaçınılmaz olur.
[1] Aclûnî, Keşfü’l-hafâ, 1/370.
[2] Bkz.: Buhârî, fezâilü’l-Kur’ân 13, eymân 3, tevhid 1; Müslim, salâtü’l-müsafirin 259, 261, 262.
[3] Ebû Ya‘lâ, el-Müsned, 7/53,54.
- tarihinde hazırlandı.